‘En wat doe jij in het dagelijks leven?’ -’Oh, ik ben vertaler.’ -‘Oh, wat leuk! En wat vertaal je dan?’ In 90% van de gevallen als ik vertel wat voor werk ik doe, is dit de vraag die er op mij wordt afgevuurd door mijn gesprekspartner. Eigenlijk bijna net zo vaak als de vraag -‘oh en welke talen doe je dan?’. Stiekem verdenk ik mensen ervan dat ze van vertalers verwachten dat ze niet alleen goed zijn in talen, maar dat ze ook nog minstens 4 talen vloeiend kunnen spreken, schrijven en lezen en zonder moeite kunnen omschakelen en wandelende woordenboeken zijn. Stiekem gedraag ik me ook zo, maar dat is een ander verhaal;).
Laat ik eens wat dieper in gaan op ‘wat ik dan allemaal vertaal’. Het is natuurlijk ergens wel begrijpelijk dat mensen zich niet direct een beeld kunnen vormen bij wat er allemaal om hen heen is vertaald. Een goede vertaling is immers (bijna) niet te onderscheiden van de brontekst en het zijn vaak niet individuele personen die direct met vertalers te maken hebben, maar wel overheidsinstanties of andere bedrijven. Je merkt vertalingen natuurlijk wel op als het fout gaat… Het leuke is dat mensen zodra ze de vraag stellen ‘wat vertaal je dan?’ zelf gaan nadenken over wat er allemaal wordt vertaald en zelf dan al met een antwoord komen in de vorm van een vraag: ‘boeken ofzo’? Dit is natuurlijk het meest voor de hand liggende voorbeeld van dingen die er worden vertaald. Ik heb helaas nog niet veel boeken mogen vertalen, maar wel een keer mee mogen werken aan de vertaling van een aantal bonushoofdstukken van een Engelse boekenserie. Heerlijk creatief en vrij werk is dat. Dat soort dingen zou ik mijn hele leven kunnen doen.
In plaats daarvan vertaal ik heel veel verschillende teksten. Ik heb de website van een it-bedrijf vertaald, recepten en zelfs een schoolboekje voor basisschoolleerlingen van het Frans naar het Nederlands vertaald. Dit is echter nog maar het topje van de ijsberg der teksten die worden vertaald. En het gaat niet alleen om teksten in de strikte zin van het woord. Software moet ook worden vertaald en dit is een vak apart aan het worden. Net als de juridisch vertaler die praktisch zelf een jurist is, is de software-vertaler praktisch zelf een code-klopper. Hij weet in ieder geval welke afkortingen en tags hij met rust moet laten en aan welke hij wel mag zitten morrelen. En wat dacht je van games? Niet alleen de teksten in het boekje en op de dvd moeten worden vertaald, maar ook de gesproken teksten in de game zelf. Dit wordt gedaan door professionele stemacteurs die vaak door gespecialiseerde vertaalbureau’s worden ingehuurd om vertaalde stukjes tekst opnieuw in te spreken voor de game. Op die manier hoef je de nieuwste Assassin’s Creed niet in het Frans te spelen, maar kan dat ook in het Engels of Nederlands of Fins, mocht je dat leuk vinden (voor de Finnen wel handig).
Kortom, als vertaler ben je een duizendpoot. Dankzij de globalisering van de laatste 20 tot 30 jaar is het beroep van vertaler nog veel belangrijker geworden dan het al was. Bedrijven zijn steeds vaker op internationaal niveau actief, wat door het internet makkelijker is dan ooit tevoren. Al deze internationale communicatie komt weer ten goede aan de inkomsten van duizendpoten zoals ik.
